Aile Hukuku
Aile hukuku, medeni hukukun kişilerin aile çevresindeki ilişkilerini düzenleyen kısımda ele alınmış olan hukuk dalıdır. Dar anlamda aile, karı ve kocadan meydana gelen, geniş anlamda ise çocukların da dahil olduğu topluluktur. En geniş anlamda aile, ev reisinin otoritesine tâbi olarak aynı çatı altında yaşayan kimselerden oluşan topluluktur. Örneğin, aynı çatı altında yaşayan kan ve kayın hısımlar, uşak, çırak, vs.
Aile hukukunda geçerli olan bir takım ilkeler vardır. Bunlar özetle:
1) Birlik: Evlilik birliği, gelip geçici bir beraberlik olmadığından, bunun üçüncü kişilerce de bilinip kabul edilmesi beklenir. Bunun uzantısı olarak bu birliğin dış dünyaya karşı tek bir isimle çıkması ve bu ortak bir isimle tanınması istenir. Ortak bir soyadının taşımasının sebebi budur.
2) Süreklilik: Aile birlikteliği aslında ölümle dahi sona ermeyen soy bağı ile devam eden bir süreklilik arzeder. Fakat bu durum mutlak değildir. Boşanma, evliliğin butlanı vs nedenlerle bu süreklilik sona erebilir.
3) Zayıfların korunması: Esas olarak kadın ve çocuklar zayıf kabul edilerek korunmalarına yönelik özel düzenlemeler getirilmiştir. Elbette bu durum mutlak olmayıp bazen de kadına karşı kocanın korunması gerekebilir.
4) Sözleşme serbestisinin olmaması: Aslında aile, karı koca arasındaki nikah adı verilen bir sözleşme üzerine bina edilmektedir. Fakat aile hukukunda, genel borçler hukukundaki gibi bir sözleşme serbestisi ilkesinden söz etmek mümkün değildir. Taraflar ancak kanunda düzenlenmiş sınırlar çerçevesinde hareket edebilirler yoksa kendi aralarında yeni bir takım hukuki sebep ve sonuçlar ihdas edemezler. Örneğin, kanunda düzenlenmemiş bir boşanma sebeplerini kendi aralarında bir sözleşme ile kararlaştıramazlar, kanunda öngörülen her hangi bir kuralı değiştiremezler.
5) Kamu hukuku: Evlenme akdinin resmi evlendirme memuru önünde yapılması veya boşanmanın sadece hakim kararı ile gerçekleşmesi gibi, kamu hukuku ile çok sıkı bir bağlantı söz konusudur.
6) Eşitlik: Kural olarak, kadın erkek eşittir. Örneğin, boşanma sebepler karı ve koca için aynıdır.
Aile hukuku alanına giren başlıca konuları sıralamak gerekirse;
Nişanlanma, nişanlanmanın sona ermesi ve sonuçları; evlenme koşulları ve hükümleri; boşanma koşulları ve sonuçları, nafaka, mal rejimleri, mal paylaşımı, soybağı, evlat edinme, velayet, vesayet, kayyımlık, yasal danışmanlık gibi temel konular aile hukukunun ilgi alanı içindedir. Diğer taraftan aile içi şiddet, çocuk istismarı ve çocuk kaçırma, taşıyıcı annelik, yapay döllenme, gibi kadın hakları ya da çocuk hakları kapsamında ele alınsa ve ceza hukukuyla bağlantılı ya da özel kanunlarla düzenlenmiş olsa da, aile hukukundan bağımsız düşünülmemektedir.
Türk Medeni Kanunu ve diğer bazı özel yasalarda düzenlenen konulara ilişkin aile hukuku uyuşmazlıkları, özel ihtisas mahkemeleri olan aile mahkemelerinde görülür. Aile mahkemeleri, sosyal uzmanlar ve psikologlardan da yardım alarak yargılama faaliyetini yürütür. Ayrıca aile mahkemesi hakimlerinin atanmasında, bu alanda uzman olmalarının yanı sıra, evli veya çocuklu olup olmadıkları da değerlendirilmektedir.
