İş Hukuku: İşçi ve İşveren İlişkilerinde Adalet ve Çözüm
İş Hukuku, bir iş sözleşmesine dayanarak çalışanlar (işçi) ile çalıştıranlar (işveren) arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır. Amacı, zayıf taraf olan işçiyi korumakla birlikte, işverenlerin de yasal sınırlar içinde üretim ve yönetim yapabilmelerini sağlamaktır. Bu denge, İş Hukuku’nu en dinamik ve ihtilaflı alanlardan biri haline getirir.
Hukuk büromuz, iş sözleşmesinin kurulmasından sona ermesine, işçilik alacaklarının hesaplanmasından İşe İade Davalarına kadar tüm süreçlerde hem işçilere hem de işverenlere mevzuata uygun, çözüm odaklı ve stratejik hukuki danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.
1. İş İlişkisinin Kurulması ve Temel Düzenlemeler
İş ilişkisi, çoğunlukla yazılı yapılan İş Sözleşmesi ile kurulur. Sözleşmenin türü ve içeriği, fesihte ödenecek tazminat türlerini doğrudan etkiler.
- İş Sözleşmesi Türleri: Sözleşmeler, süresine göre Belirli Süreli veya Belirsiz Süreli olarak sınıflandırılır. Bu ayrım, feshin hukuki sonuçları açısından kritiktir.
- Ücret ve Çalışma Koşulları: İşçilerin maaş, prim, ikramiye, fazla mesai ve yıllık izin gibi yasal hakları ile iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri İş Hukuku ile koruma altındadır. Özellikle fazla mesai alacaklarının ispatı ve hesaplanması, uzmanlık gerektiren detaylı bir süreçtir.
2. İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Fesih Türleri
İş sözleşmesinin sona ermesi, İş Hukuku ihtilaflarının en yoğun yaşandığı alandır. Fesih şekli, işçinin hak ettiği tazminat miktarını doğrudan belirler.
- Haklı Fesih (Derhal Fesih): İş Kanunu’nun (4857 Sayılı) 24. ve 25. maddelerinde düzenlenen, taraflardan birinin iş ilişkisini sürdürmesini imkânsız hale getiren ciddi bir nedenin varlığı halinde sözleşmenin derhal ve tazminatsız feshedilmesidir. Örneğin; işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması (işçi için haklı fesih) veya işçinin işverene karşı güveni kötüye kullanması (işveren için haklı fesih).
- Geçerli Fesih: İşverenin, işletmenin, işyerinin veya işin gerekleri ya da işçinin yetersizliği/davranışları nedeniyle yaptığı fesihtir. Bu fesih, fesih bildirimi ve ihbar süresine uyularak yapılır ve işçinin Kıdem Tazminatı hakkını korur.
- İşe İade Davası: İş güvencesi kapsamında olan (en az 30 işçi çalışan işyerinde en az 6 ay kıdemi olan) işçilerin, geçerli bir neden olmaksızın işten çıkarılması durumunda açtıkları davadır. Fesih bildiriminden itibaren 1 ay gibi çok kısa bir hak düşürücü süre içinde Arabuluculuk yoluna başvurulması gerekir.
3. İşçilik Alacakları ve Tazminatlar
İş ilişkisi sona erdiğinde en sık gündeme gelen ve hukuki hesaplama gerektiren alacaklar ve tazminatlar şunlardır:
- Kıdem Tazminatı: İş sözleşmesinin kanunda sayılan hallerle (işveren feshi, askerlik, emeklilik, kadın işçinin evliliği nedeniyle istifası vb.) sona ermesi ve işçinin en az 1 yıllık kıdeme sahip olması koşuluyla ödenen tazminattır.
- İhbar Tazminatı: İş sözleşmesinin feshedileceği, yasal sürelere uyulmadan bildirildiğinde, bildirimsiz fesih yapan tarafın ödemek zorunda olduğu tazminattır.
- Ücret Alacakları: Ödenmemiş maaş, fazla mesai, UBGT (Ulusal Bayram ve Genel Tatil) ve yıllık izin ücreti alacakları.
- Maddi ve Manevi Tazminat: İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle sürekli iş göremezlik veya ölüm halinde, uğranılan zararın giderilmesi amacıyla açılan davalardır.
4. Uyuşmazlıkların Çözümü: Arabuluculuk Zorunluluğu
İş Hukuku’nda açılacak tazminat ve işçilik alacakları davalarının büyük bir çoğunluğu için Arabuluculuk kurumu, dava şartı haline getirilmiştir. Yani, mahkemeye gitmeden önce arabulucuya başvurmak zorunludur.
- Arabuluculuk Süreci: Arabuluculuk, tarafların uzlaşmaya varması için hızlı ve gizli bir süreçtir. Bu sürece uzman bir avukatla girmek, hakların doğru hesaplanması, taleplerin yasal dayanağının belirlenmesi ve en adil uzlaşma şartlarının sağlanması açısından kritik önem taşır.
- Mobbing ve Ayrımcılık: İşyerinde psikolojik taciz (mobbing) ve yasalara aykırı ayrımcılık iddiaları, özel delillendirme ve ispat gerektiren, manevi tazminat taleplerinin sıkça gündeme geldiği önemli uzmanlık alanlarımızdır.
İş Hukuku’nda Güvenilir Temsil
İş Hukuku ihtilaflarında, alacakların tabi olduğu kısa zamanaşımı süreleri ve karmaşık hesaplama yöntemleri nedeniyle, hukuki destek almak bir tercihten öte zorunluluktur. İşçi veya işveren olun, haklarınızın korunması ve süreçlerin en az maliyetle sonlandırılması için hukuki danışmanlık hizmetimizle yanınızdayız
Av. Arb. Zekeriya YILMAZ