Anlaşmalı ve Çekişmeli Boşanma Davası
Hukukumuzda “anlaşmalı” ve “çekişmeli” olmak üzere iki temel boşanma usulü bulunmaktadır. Çekişmeli boşanmada, taraflar ayrı ayrı iddia, talep ve savunmalarını ve buna bağlı delillerini ileri sürerek kendi haklılığını ortaya koymaya çalışırlar. Anlaşmalı (çekişmesiz) boşanmada ise taraflar boşanma ve sonuçlarına dair kendi aralarında önceden anlaşırlar ve mahkemede hâkim huzurunda bu anlaşmayı deklare ederler.
A) Anlaşmalı Boşanma Davası
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m. 166/III’de “Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz” hükmü yer almaktadır.
O halde somut olarak evlilik birliği sarsılmasa da 1 yıllık evlilik şartı yerine gelmişse ve bu süreden sonra eşler boşanma konusunda anlaşıp fikir birliğine varmışlarsa, evlilik birliği temelinden sarsıldığı karine olarak kabul edilmekte ve hâkime takdir hakkı tanınmamaktadır. Fakat her halükarda boşanmayı hâkimin kararı gerçekleştirmektedir.
Hâkim önüne gelen anlaşmalı boşanma davasında, TMK m.166/III’te aranan şartlar yerine gelmişse evlilik birliğinin gerçekten sarsılıp sarsılmadığı hususunda araştırma yapmayacak ve tarafların kusurlu olup olmadığı ile de ilgilenmeyecektir.
Anlaşmalı boşanma için gerekli şartlar:
- Evlilik süresi (En az 1 yıl)
- Mahkemeye başvuru (Eşler birlikte başvurabilir ya da diğer eş davayı kabul edilebilir.)
- Hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi
- Boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda tarafların anlaşması
- Boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda tarafların anlaştığı şartları hâkimin uygun bulması
- Gerektiğinde hâkimin tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapması.
SONUÇ
En az ve 1 yıllık evli olan çiftlerin, boşanmanın mali sonuçları ve varsa çocukların durumu da dâhil her türlü konuda anlaşmaları ve düzenledikleri anlaşma protokolünün kendi serbest iradelerini yansıttığını hâkim huzurunda açıklamaları ve hâkimin buna kanaat getirmesi halinde araştırılması gereken başka bir husus olmadan boşanma kararı verilebilecektir. Buradaki temel esas boşanma hususunda tarafların özgür iradelerine verilen önemdir.
Son olarak; “ister çekilmeli ister çekişmesiz olsun her türlü dava da olduğu gibi anlaşmalı boşanmalarda da son derece önem arz eden, tarafların mevcut ve daha sonra talep edilebileceği hak ve menfaatlerine doğrudan etki edebilecek hataların yapıldığını” hatırlatmakta yarar görüyoruz. Nitekim birebir hukuki yardım almadan, gerek İnternetten indirilen dilekçelerle, gerekse kulaktan dolma bilgiler ve hukukçu olmayanlardan alınan tavsiyelerle dava sürecine girenlerin oldukça ciddi hak kayıplarına uğradıklarını vurgulamak isteriz.
B) Çekişmeli Boşanma Davası
Çekişmeli boşanma davası; tarafların boşanma, varsa çocukların velayeti, nafaka vb. hususlarda mahkeme öncesi anlaşmaya varamamsı ve her iki tarafın da iddia ve savunmalarını ileri sürüldüğü, iddia ve talep edilen hususların ispat edilmeye çalışıldığı, kısaca klasik yargılamanın yapıldığı davalardır.
Taraflar, boşanma sebepleri doğrultusunda, kendi iddialarını ve bu iddialarını ispatlayacak tanık ve sair delillerini mahkemeye sunarlar. Belirttiğimiz üzere klasik bir yargılama sözkonusu olduğundan, anlaşmalı boşanma gibi kısa sürede sonuçlanan davalar değildir.
Davanın süreci ve sonuçları, davanın başından itibaren atılacak adımlara ve tarafların iddia ettiği hususları ispat edebilmelerine bağlı olarak değişmektetir. Özellikle belirmek isteriz ki gerek usul yönünden gerekse esas yönünde son derece önemli özellikler taşıyan çekişmeli boşanma davalarında bir avukattan hukuki yardım almanız, ciddi hak kayıplarına uğramamanız için son derece önemlidir.
Avukat olmayanlardan alacağınız bilgilerle veya İnternetten indirdiğiniz hazır dilekçelerle asla boşanma davasına girişmemenizi tavsiye ediyoruz. Zira, çekişmeli olan her bir dava gibi çekişmeli boşanma davalarının da her birinin ayrı özellikleri bulununur. Kişiler ve boşanma sebepleri, talepler, sahip olunan deliller vs. hususlardaki en küçük farklılıklar oldukça önem arzeder. Bu nedenle gerek dava dilekçesi, gerekse delillerin hazırlanması, duruşmaların ve dava sürecinin takibi tamamen size özel olmalı ve mutlaka boşanma konularında deneyimli bir avukat tarafından hazırlanmalıdır.
Zekeriya YILMAZ
Avukat & Arabulucu